Biznes w Norwegii

Posiadanie własnej działalności gospodarczej w Norwegii otwiera drzwi do wolności i postępu, co może prowadzić do osiągnięcia sukcesu. Warto jednak pamiętać, że każda sytuacja ma swoje dwie strony i wiąże się również z wyzwaniami oraz odpowiedzialnościami. Biznes to nie tylko zyski, lecz także koszty i obowiązki, spoczywające na przedsiębiorcy. Firma w Norwegii otwiera wiele nowych perspektyw, które jednocześnie wiążą się z pewnymi zobowiązaniami. Warto zatem poznać aktualnie obowiązujące w Norwegii przepisy, co pozwoli żyć w harmonii z tamtejszymi urzędami oraz uniknąć przykrych konsekwencji. Proces uruchomienia przedsiębiorstwa na terenie Norwegii jest nierozerwalnie połączony z pewnymi formalnościami. Działalność musi bowiem zostać zgłoszona do odpowiednich instytucji. Równocześnie wiele dziedzin gospodarczych w tym kraju podlega opodatkowaniu. Pojawiają się także istotne aspekty powiązane z zatrudnianiem pracowników.

Pierwszym etapem legalizacji biznesu w Norwegii jest rejestracja działalności w urzędzie. Istnieją dwa sposoby: tradycyjny lub elektroniczny. Druga metoda wymaga jedynie odwiedzenia portalu altinn.no. W celu dokonywania przepływów pieniężnych jako przedsiębiorstwo, należy założyć konto firmowe, czyli bedriftskonto. W zależności od wybranego typu, działalność należy wpisać do określonego rejestru:

• VAT - Merverdiavgiftsregisteret - konieczność ta zachodzi, jeśli rocznych obrót firmy przekroczy pułap 50 tys. NOK;
• handlowego - Foretaksregisteret - obejmuje firmy zajmujące się handlem, zatrudniające więcej niż 5 pracowników bądź posiada formę prawną spółki AS;
• pracodawców - Aa-registeret - obejmuje firmy, zatrudniające przynajmniej jednego pracownika.

Rozliczenie podatku dochodowego w Norwegii - Forskuddsskatt - wymaga również, w przypadku pracodawców, wpłacania zaliczek na podatek dochodowy pracowników - Forskuddstrekk. Ponadto właściciele są zobligowani, by zapewnić swoim podwładnym bezpieczeństwo w trakcie wykonywania powierzonych im zadań, m. in. przeprowadzając szkolenie BHP (HMS), przy czym państwo chce wspierać kształcenie i rozwój pracowników norweskich firm, dlatego koszty wielu kursów i szkoleń podlegają odliczeniu. Usługi budowlane lub sprzątania wymagają zapewnienia kart branżowych, czyli identyfikatorów Byggekort i Renholdskort.

Deklarację podatku VAT w Norwegii składa się co dwa miesiące. Natomiast termin rocznego rozliczenia podatkowego upływa z końcem maja następnego roku podatkowego.

Formalności oraz obowiązki wiążące się z założeniem przedsiębiorstwa w Norwegii można więc wymienić w następujących punktach:

1. rejestracja działalności;
2. założenie firmowego konta, czyli bedriftskonto;
3. wpis do rejestrów;
4. dotrzymywanie terminów;
5. opłacanie podatków;
6. prowadzenie dokumentacji firmowej;
7. przestrzeganie zasad BHP;
8. monitorowanie płatności.

[infografika: biznes w Norwegii - jak zacząć?] Każda forma działalności prowadzona na terenie Norwegii powinna zostać wpisana do Rejestru Podmiotów Gospodarczych - Enhetsregister. Pozostałe procedury zależne są od rodzaju prowadzonego biznesu.

W przypadku firm jednoosobowych, które zatrudniają więcej niż 5 pracowników, konieczna jest rejestracja w Foretaksregister, czyli Rejestrze Przedsiębiorstw. Z kolei firmy, oferujące usługi sprzątające bądź budowlane posługują się kartami branżowymi, które wizualnie przybierają formę identyfikatora. Ten swoistego rodzaju certyfikat, jest niejako poświadczeniem posiadanych przez pracownika umiejętności. Organem wydającym jest Oberthur Technologies. Identyfikator przeznaczony dla pracowników budowlanych to Byggekort → byggekort.no; zaś dla pracowników firm sprzątających Renholdskort → renholdskort.no. Identyfikatory przedsiębiorstw budowlanych wydawane są na okres 2 lat i pozwalają określić dane pracownika oraz dane zatrudniającej go firmy. Natomiast, przeznaczone dla firm sprzątających, rernholdskort, potwierdzają legalność działalności oraz posiadanie niezbędnych zezwoleń.

Standardowy identyfikator zawiera następujące informacje:

• nazwę firmy;
• numer organizacyjny, czyli organisasjonsnummer;
• dane właściciela identyfikatora (imię, nazwisko, datę urodzenia, płeć, podpis);
• termin ważności;
• dane osoby wystawiającej (imię, nazwisko, adres).

Koszt uzyskania takiej karty dla jednego pracownika to 104 NOK netto.

Ponadto zgodnie z Norweskim Kodeksem Pracy, obowiązek przeprowadzenia szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, czyli HMS, powinien ukończyć:

• właściciel firmy, gdy zatrudnia przynajmniej jednego pracownika;
• właściciel firmy, który zleca zadania podwykonawcom;
• kierownik - daglig leder - ponoszący odpowiedzialność za bezpieczeństwo i zdrowie podlegających mu pracowników.

W przypadku, gdy przeprowadzenie szkolenia w firmie staje się konieczne ze względu na zatrudnianie pracowników, należy przeznaczyć z budżetu na ten cel ok. 1 500 NOK. Norweskie struktury pozwalają na utworzenie wielu form działalności. Wybór najlepiej dopasować do możliwości finansowych oraz branży, w jakiej chcemy działać. Decyzja ta pociąga za sobą wiele obowiązków, których jednak w dużym stopniu można dopełnić telefonicznie lub przez internet.

W Norwegii można zatem wyróżnić następujące rodzaje działalności gospodarczej:

1. działalność jednoosobowa - Enkeltpersonforetak (ENK) - ten typ jest jednym z najbardziej przystępnych szczególnie dla początkujących przedsiębiorców, którzy nie dysponują zbyt dużym budżetem początkowym i nie są w stanie oszacować przyszłych zysków firmy. Jednym z istotniejszych aspektów są finanse firmy, które przez organy administracyjne są utożsamiane z majątkiem przedsiębiorcy. Dlatego też, wszystkie działania w tym zakresie przypisywane są właścicielowi jako osobie fizycznej. W praktyce oznacza to, że odpowiada on za zobowiązania firmowe całym swoim majątkiem. Równocześnie warto wspomnieć, że bez względu na to, czy właściciel zatrudnia pracowników, przedsiębiorstwo postrzegane jest jako działalność jednoosobowa a odpowiedzialności za nią nie da się podzielić;
2. spółka:
   • kapitałowa - Akjeselskap (AS) - jeden z najpopularniejszych rodzajów spółki. Wymagana wysokość kapitału zakładowego zaczyna się od 30 tys. NOK. Budżet ten można przeznaczyć również na pokrycie kosztów założenia firmy oraz rozpoczęcie działalności. Wszystkie zobowiązania ściągane są do wysokości kapitału zakładowego;
   • z ograniczoną odpowiedzialnością - Allmennaksjeselskap (ASA);
   • jawna - Delt Ansvar (DA) bądź Ansvarlig Selskap (ANS);
3. filia firmy zagranicznej - Norskrefistrert utenladsk foretak (NUF) - działalność przeznaczona dla przedsiębiorstw prowadzonych w dwóch różnych krajach. Oznacza to, że jeśli przedsiębiorca założył firmę w Polsce, to wówczas może utworzyć jej filie na terenie Norwegii. W tym wypadku odpowiedzialność finansowa ponoszona jest w obu krajach. Akt prawny regulujący wszelkie zasady działania w tym zakresie to umowa o podwójnym opodatkowaniu.

Rozliczenie z podatku dochodowego następuje do końca maja następnego roku podatkowego. Prawo reguluje także aspekty związane z rachunkiem zysków i strat, bilansem oraz wyceną. Do zeznania podatkowego, które składa się przez stronę altinn.no niezbędne jest posiadanie kodu MinID. Wówczas na podstawie informacji o dochodach - Skattemelding - urząd w przeciągu paru miesięcy wylicza należny zwrot lub nadpłatę podatku - Skatteoppgjør. Podczas, gdy w Polsce dialog z państwowymi organami administracyjnymi niejednokrotnie przysparza wielu trudności, Norwegowie okazują się być w tej kwestii nieco bardziej poukładani. Mimo, że norweskie podatki nie należą do najniższych, to jednak komunikacja z urzędami pozwala na znalezienie dogodnego dla obu stron rozwiązania. Bowiem właściciele biznesu w Norwegii mogą w pewnym zakresie dostosowywać stawki zaliczek na podatek, kiedy potrzebują większych funduszy na konkretne cele firmowe.

Przy pomocy portalu Altinn można załatwić wiele spraw urzędowych, jak np.: złożyć wniosek, rozliczenie, korektę lub odwołanie. Ponadto, w ten sposób można rozliczyć się:

• z podatku dochodowego;
• z podatku VAT;
• z zaliczek na podatek dochodowy;
• ze składek na ubezpieczenie społeczne.

Firma jednoosobowa w Norwegii to Enkeltpersonforetak. Szczególnym zainteresowaniem cieszy się wśród przedsiębiorców, którzy dopiero zaczynają swoją samodzielną przygodę z biznesem. Jednoosobowa forma przedsiębiorstwa przystępna jest ze względu na brak wymagań, co do wysokości kapitału założycielskiego oraz stosunkowo proste procedury zakładania działalności, która trwa około 4 - 6 dni, jeśli dokonuje się tego drogą elektroniczną. Wystarczy jedynie posiadać stały numer personalny oraz kody MinID, za pomocą których zalogujemy się na portalu altinn.no.

Właściciel norweskiej firmy jednoosobowej widnieje jako podmiot fizyczny, nie zaś prawny. Dlatego za zobowiązania firmy, przedsiębiorca odpowiada własnym majątkiem. Jednocześnie właściciel takiej firmy podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, który wynosi 22%. Oprócz tego ponosi również koszt składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości 11,4% od uzyskanego dochodu. Zyski oszacowane przed rozpoczęciem działalności stanowią podstawę do określenia wysokości zaliczek na podatek dochodowy. Zaliczki opłaca się w marcu, czerwcu, wrześniu oraz grudniu do 15 dnia danego miesiąca.

Przedsiębiorcy, którzy decydują się na zatrudnianie pracowników, są zobligowani do odprowadzenia od wynagrodzenia brutto pracownika opłaty:

• za zatrudnienie pracownika - 14,1%;
• na ubezpieczenie emerytalne - 2%;
• feriepenger, czyli świadczenia urlopowe - 10,2%.

Łączna stawka do odliczenia od wynagrodzenia pracowniczego wynosi 26,3%. Zatrudnienie na głównym stanowisku więcej niż pięciu pracowników lub handel zakupionymi towarami nakłada na właściciela biznesu obowiązek rejestracji w Rejestrze Przedsiębiorstw. Pozostali właściciele działalności jednoosobowych mają w tym względzie prawo wyboru.

Właściciel staje się płatnikiem podatku VAT, gdy jego dochody roczne przekroczą próg 50 tys. NOK.

Biznes w Norwegii prowadzony na zasadach firmy jednoosobowej zdejmuje z jej właściciela ciężar składek na ubezpieczenie społeczne - abeidsgiveravgift. Dzięki temu przychody opodatkowane są w minimalnym stopniu. Aczkolwiek ze względu na to, że osoby posiadające taką działalność nie mają prawa do zasiłku dla bezrobotnych i świadczenia urlopowego, a zasiłek chorobowy od NAV-u, który jest odpowiednikiem polskiego ZUS-u, przysługuje dopiero od 17 dnia choroby w wysokości 65% zysku przedsiębiorcy, zaleca się inwestowanie sumy, która w innych typach działalności odprowadzana jest na rzecz ubezpieczenia społecznego, w dodatkowe, odpłatne pakiety oferowane przez NAV, które w wypadku np. choroby pozwolą na uzyskiwanie świadczenia już od pierwszego dnia w wysokości 100% dochodów. Korzystne pakiety ubezpieczeniowe można znaleźć również w ofercie firm prywatnych. Utworzenie norweskiego biznesu w postaci spółki AS wymaga czasu i budżetu. Załatwienie niezbędnych formalności może trwać nawet 4 tygodnie, zaś minimalny kapitał założycielski powinien wynosić przynajmniej 30 tys. NOK. Ponadto spółka winna zostać wpisana do Rejestru Przedsiębiorstw, czyli Foretaksreisteret (brreg.no), zaś opłata skarbowa to koszt między 5 570 a 6 797 NOK.

Kapitał własny spółki AS, wnoszą udziałowcy. Łączna kwota powinna osiągnąć poziom przynajmniej 30 tys. NOK. Zgromadzone fundusze można przeznaczyć na pokrycie opłat wiążących się z początkiem działalności oraz jej rejestracją. Majątek udziałowców nie wlicza się w budżet przedsiębiorstwa, które jako osobowość prawna ponosi odpowiedzialność za wszystkie zobowiązania. Oznacza to, że finanse udziałowców są bezpieczne, a wszelkie należności czy zadłużenia ściągane są jedynie do wysokości kapitału zakładowego. Firma powinna w ramach wewnętrznych struktur powołać zarząd. Jego posiedzenia powinny odbywać się nie rzadziej niż raz na rok. Z kolei akcjonariusze zobowiązani są do konsultacji oraz odnotowywania wszystkich zdarzeń gospodarczych, nie mogą bowiem swobodnie dysponować finansowymi zasobami spółki. Źródłem ich wynagrodzenia może być:

• zatrudnienie;
• dywidenda;
• wynagrodzenia udziałowców.

Przepisy dotyczące księgowości spółki AS nie należą do najłatwiejszych, przy czym prowadzenie pełnej dokumentacji w tym zakresie jest konieczne. Z tej przyczyny zaleca się zatrudnienie wykwalifikowanego księgowego, który się tym zajmie we właściwy sposób. Dodatkowo przynajmniej jeden z udziałowców spółki powinien posiadać norweski stały numer personalny.

Założenie spółki w Norwegii daje możliwość zatrudnienia samego siebie we własnej firmie. W praktyce pozwala to nabyć wiele praw, jak np.: prawa pracownicze czy prawo do świadczeń socjalnych typu wynagrodzenie, urlop wypoczynkowy, chorobowy, odszkodowanie za wypadek przy pracy.

Prowadzenie tej formy działalności podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Wysokość zaliczek oblicza się na podstawie dochodu firmy z poprzednich lat. Urząd przesyła wyliczenia właścicielowi spółki w styczniu każdego roku za poprzedni rok podatkowy. Zaliczki odprowadza się w dwóch równych ratach 15 lutego oraz 15 kwietnia.

Dokumenty, które składają spółki to:

• Aksjonærregisteroppgaven - do 31 stycznia;
• Skattemelding for aksjeselskap - do 31 maja;
• Årsregskap - do 31 lipca.

Filia firmy zagranicznej, czyli NUF - Norskregistrert utenlandsk foretak - jest rozwiązaniem przewidzianym dla przedsiębiorców, którzy już posiadają swoją firmę na terenie państwa innego niż Norwegia. W przypadku polskich przedsiębiorców, którzy utworzyli siedzibę firmy w Polsce, lecz zlecenia wykonują w Norwegii forma działalności jako filia firmy zagranicznej stanowi idealne rozwiązanie. Jednym z istotniejszych dokumentów prawnych, definiującym prawa i obowiązki takich przedsiębiorców jest umowa o podwójnym opodatkowaniu. Nie bez znaczenia jest tu charakter i czas trwania prowadzonej działalności.

Utworzenie NUF wymaga rejestracji w Brønnøysundregistrene - brreg.no. Po przejściu całego procesu działalność otrzyma norweski numer organizacyjny. Informacje potrzebne do poprawnego wypełnienia wniosku to:

• akt założycielski;
• statut firmy;
• wpis do rejestru - KRS albo CEIDG - ceidg.gov.pl;
• dane adresowe;
• pełnomocnictwa.

Ponadto niezbędne są następujące dokumenty dotyczące oddziału, który ma zostać utworzony w Norwegii:

• nazwa oddziału;
• zakres działalności;
• dane osobowe, które mają podejmować decyzje w zakresie zobowiązań prawnych i dane zarządu (w przypadku spółek).

W przypadku, gdy chcemy zatrudnić pracowników, nieodzowne jest zgłoszenie pobytu pracowników na terenie kraju w Centralnym Urzędzie Podatkowym ds. Zagranicznych, czyli SUF - Sentralskattekontoret for utenlandssaker.

Dokumenty, które składa NUF to:

• Skattemelding - do 31 maja;
• Årsregnskap - do 31 lipca.

Norweski NUF staje się płatnikiem VAT, gdy roczne obroty przekroczą 50 tys. NOK.

W celu usprawnienia działania NUF-u dobrze jest pomyśleć nad powołaniem norweskiego reprezentanta. W zakresie jego obowiązków leży wówczas załatwienie formalności wiążących się z rozliczeniem podatkowym, a także pozostałych zobowiązań firmy. Reprezentantem może być zarówno norweska firma, jak i osoba, mieszkająca i pracująca na stale na terenie Norwegii. Z perspektywy przyjezdnych ceny w kraju fiordów są jednymi z najwyższych. Koszty usług i towarów są często niemal trzykrotnie wyższe niż w Polsce. Aczkolwiek obywatele nie odczuwają tej różnicy tak mocno, gdyż ich zarobki są dostosowane do cen rynkowych, gdzie piwo w pubie to równowartość około 40 PLN, przy czym dla przeciętnego mieszkańca tego kraju jest to wartość zaledwie 20 min. pracy. Stąd niezależnie od wybranego rodzaju działalności, biznes w Norwegii generuje także pewne wydatki związane nie tylko z założeniem, ale także funkcjonowaniem. Wysokość kosztów zależna jest od charakteru działalności, wielkości przedsiębiorstwa, a co za tym idzie jego rocznych obrotów oraz tego, czy zatrudnia pracowników. Właściciel ma obowiązek udowodnienia zasadności tych wydatków, jeśli chce uzyskać należne ulgi.

Pierwszy koszt wiąże się z założeniem firmy, gdyż należy dokonać bezpłatnego wpisu do Rejestru Podmiotów Gospodarczych, czyli Enhestregister oraz zgłosić działalność do Rejestru Przedsiębiorstw. Zgłoszenie działalności do Rejestru Przedsiębiorstw zależnie od sposobu wynosi:

• 2 265 NOK przy rejestracji drogą elektroniczną;
• 2 832 NOK przy rejestracji na miejscu w urzędzie.

Firmy jednoosobowe są zobligowane do opłacenia podatku dochodowego w wysokości 22% od przychodu. Oprócz tego obowiązują ich także składki na ubezpieczenie społeczne w wysokości 11,4% od zysku.

Przedsiębiorstwo staje się płatnikiem VAT-u, gdy jego roczne obroty przekroczą pułap 50 tys. NOK. Wówczas należy zgłosić działalność do rejestru płatników VAT. Podstawą naliczenia podatku są określone towary i usługi.

[infografika - biznes w Norwegii a stawki VAT]

W Norwegii są trzy stawki podatku VAT:

• stawka podstawowa - 25%;
• stawka zredukowana - 15% - dotyczy artykułów spożywczych i napojów;
• stawka niska - 12% - obejmuje telewizję, kina, radia.

Ponadto koszty, jakie ponosi przedsiębiorca z tytułu prowadzenia firmy można podzielić na dwie kategorie: stałe oraz zmienne. Do pierwszej grupy zaliczamy m. in.:

• koszt najmu lokalu - lokal należy zgłosić jako miejsce prowadzenia działalności. Jeśli działalność prowadzona jest w lokalu mieszkalnym, przysługuje ulga do 1700 NOK bez faktur. Wysokość zwrotu kosztów zależy od powierzchni mieszkania oraz w jakiej części jest ona wykorzystywana do prowadzenia działalności;
• abonament za telefon firmowy - w przypadku firm jednoosobowych, przysługuje jedynie częściowy zwrot kosztów - maksymalnie do 4 392 NOK;
• amortyzacja i wydatki związane z użytkowaniem samochodu - w koszty wliczyć można wszystkie wydatki wiążące się z użytkowaniem samochodu na potrzeby służbowe;
• zatrudnianie pracowników - wynikają one z obowiązków, jakie nakłada na pracodawcę administracja oraz przepisy państwowe.

W poczet kosztów zmiennych włączyć można:

• materiały lub towary - niezbędne do prowadzenia działalności, a co za tym idzie uzyskania przychodu;
• narzędzia bądź urządzenia - zakupy o wartości wyższej niż 15 tys. NOK rozlicza się przez kilka lat z rzędu - stawka amortyzacji zależna jest od rodzaju urządzenia;
• podróże służbowe i diety - wszystkie poniesione koszty należy dokumentować paragonami lub fakturami. Praca powyżej 12 godzin dziennie daje możliwość odliczenia nawet 89 NOK za każdy dzień;
• reprezentacja - w celu zwrotu kosztów konieczne jest zaznaczenie na rachunku, w jakim celu odbyło się spotkanie, przy czym nie możliwe jest w tym wypadku odliczenie VAT-u;
• reklama - w zakres ten wchodzą wszystkie koszty związane z wyrobieniem wizytówek, reklamą internetową bądź prasową, ulotki;
• koszty szkoleń, licencji i autoryzacji - dotyczy to wszelkich szkoleń branżowych, zakupu literatury fachowej czy też opłat na rzecz wyrobienia kart branżowych (Byggekort oraz Renhodskort).

W przypadku, gdy właściciel decyduje się na zatrudnienie pracowników, koszty prowadzenia firmy wzrastają, gdyż konieczne są wówczas odpowiednie szkolenia, wyposażenie oraz dochodzą jeszcze urzędowe procedury, jak np. wyrobienie kart branżowych czy odprowadzanie podatków z tytułu zatrudnienia.

Jeśli prowadzone przedsiębiorstwo dotyczy usług budowlanych bądź sprzątających, przedsiębiorca ma obowiązek zapewnić pracownikom karty branżowe:

• Byggekort - przeznaczone dla firm oferujących usługi budowlane. Koszt wyrobienia jednego identyfikatora ro 105,25 NOK netto za sztukę;
• Renholdskort - przeznaczone dla firm oferujących usługi sprzątające. Koszt wyrobienia jednego identyfikatora to 147,02 NOK netto za sztukę.

Ponadto przedsiębiorstwa, których działalność skupia się na branży budowlanej są nadzorowane przez RVO, która nakłada obowiązek uiszczenia opłaty za pracownika. Minimalna stawka wynosi 250 NOK, a jej wysokość zmienia się w zależności od ilości zatrudnianych pracowników. Pracodawca odprowadza 0.03% od kwoty brutto zarobków swoich pracowników. Niniejsza opłata obejmuje jedynie osoby pracujące bezpośrednio na terenie budowy. Oznacza to, że nie dotyczy to pracowników biurowych lub administracyjnych.

Ponoszone przez pracodawcę wydatki na rzecz zatrudnienia pracowników można podzielić na koszty stałe oraz zmienne.

[infografika: koszty pracodawcy w norweskim biznesie]

Łączna wysokość wydatków stałych to 26,3% i składają się na nią:

• opłata z tytułu zatrudnienia równa 14,1% od wynagrodzenia brutto;
• ubezpieczenie emerytalne w wysokości 2% od wynagrodzenia brutto;
• feriepenger, czyli świadczenia urlopowe na poziomie 10,2% od wynagrodzenia brutto dla pracowników do 60. roku życia, zaś 12,5% od wynagrodzenia brutto dla pracowników powyżej 60. roku życia.

Tymczasem koszty zmienne można szacować na około 5% od pensji brutto pracownika. Zalicza się do nich np.:

• zasiłek chorobowy;
• szkolenia pracowników;
• odzież roboczą.

Wydatki, jakie ponoszą właściciele firm w Norwegii w związku z prowadzeniem rachunkowości czy też przeprowadzaniem audytów są stosunkowo wyższe do tych, z którymi możemy się spotkać w Polsce. Jednak zakup narzędzi czy transport oscyluje w podobnych przedziałach cenowych, przy czym funkcjonując w norweskich warunkach przedsiębiorcy odczuwają te koszty jako dużo niższe. Jedną z form pomocy, przewidzianą zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorstw w Norwegii, jest dotacja, która może przybierać różne formy umowy między zainteresowanymi stronami. Skorzystać mogą na tym właściciele firm, którzy dysponują niewystarczającym budżetem lub popadli w kłopoty finansowe. Ponadto opcja ta jest dostępna również dla osób bezrobotnych. Jak to wygląda dokładniej? Przyjrzyjmy się temu.

Otóż, istnieje kilka podmiotów gospodarczych, mogących udzielić dofinansowani dla firmy.
Kto może udzieli dofinansowania dla firmy w Norwegii?

1. Bank - finasowanie z tego źródła przyjmuje zazwyczaj dwojaką formę: leasingu bądź pożyczki. Mówiąc bez ogródek, instytucje te przychylniejsze są firmom małym oraz średnim. Dofinansowanie przyznawane jest po rozpatrzeniu złożonego przez właściciela przedsiębiorstwa wniosku. Do prośby, jako uzasadnienie, dobrze jest dołączyć stosowną dokumentację, potwierdzającą rzeczywisty stan firmy - jego potrzeby i możliwości.
2. Urząd gminy - po pomoc do urzędu gminy zwrócić się należy w obrębie jednostki administracyjnej, do której przynależymy z tytułu zamieszkania bądź ulokowania siedziby firmy. Gminy posiadają bowiem specjalnie wyodrębnione na ten cel środki.
3. NAV - pomoc z NAV-u przeznaczona jest w szczególności dla takich form działalności jak stowarzyszenia czy fundacje. Oprócz tego, NAV wspiera przedsiębiorczość społeczną i wszelkiego rodzaju projekty oraz szkolenia.
4. Organizacja - podstawą pozytywnego rozpatrzenia wniosku są cele, jakie chce realizować przedsiębiorstwo, a także podsiadana zdolność finansowa. Pomoc może przybrać formę pożyczki, kredytu bądź dotacji.

Ponadto państwo, w ramach wparcia rozwoju bardziej peryferyjnych obszarów kraju, udziela szczególnego pomocy przedsiębiorcom, którzy pragną zrealizować swoje nowatorskie plany biznesowe na terenach mniej aktywnych gospodarczo.

Wszystkie wymienione źródła, z których można uzyskać dofinansowanie na firmę w Norwegii, dostępne są również dla osób bezrobotnych. Opcja ta osiągalna jest w przypadku, gdy bezrobotny przez okres 12 miesięcy od założenia firmy jest na zasiłku. Jeśli osoba taka zostanie wysłana na permittering lub zwolniła się z pracy bez uzasadnionego powodu, nie uzyska dofinansowania. Jednocześnie warto pamiętać, że rejestrując nową działalność jednoosobową w Norwegii, przedsiębiorca wciąż ma prawo do zasiłku.

[infografika: Biznes w Norwegii - uzyskaj dofinansowanie] Otworzenie biznesu to połowa sukcesu. Jednak jej utrzymanie na rynku i rozwój to kolejny krok. W procesie tym wielu, nawet doświadczonych, przedsiębiorców doznaje wzlotów i upadków. Jedne są spowodowane niedopatrzeniami lub brakami, a inne mogą być zupełnie od nas niezależne. Wszystko uwarunkowane jest sytuacją - jak np. podjęte zobowiązania i wielkość firmy - kłopoty finansowe rozkładają się w czasie na krótszy lub dłuższy okres niewydolności. W tej sytuacji, norweski przedsiębiorca może szukać pomocy w różnych instytucjach.

Wsparcie w przypadku kryzysu, uzyskać można w różnego rodzaju organach administracji publicznej i nie tylko. Oto najczęstsze opcje pomocy:

1. raty bądź umorzenie części zobowiązań wobec urzędu - jest to alternatywa w przypadku, gdy właściciel firmy nie jest w stanie rozliczyć się z urzędem. W celu rozłożenia zaległych zobowiązań na raty należy przedłożyć podanie we właściwej placówce. Jeśli zadłużenie przerasta możliwości firmy, przedsiębiorca ma prawo ubiegania się o umorzenie części lub całości długu;
2. zmiany kwot zaliczek na podatek dochodowy - ten wariant odnosi się do przedsiębiorców, których dochody z prowadzonej działalności są niższe niż te deklarowane na początku. W celu obniżenia wysokości zaliczek, wystarczy jedynie złożyć pismo, dołączając jednocześnie dokumentację, potwierdzającą wysokość zysku firmy, a tym samym uprawniającą nas do niższych stawek przedpłaty;
3. kredyt lub pożyczka - zaciąganie kredytów i pożyczek nie jest rozwiązaniem optymalnym dla wszystkich przedsiębiorców. Jeśli problemy finansowe są krótkoterminowe, wówczas pożyczka czy kredyt rzeczywiście mogą pomóc podtrzymać działalność. Jednak w przypadku większych zobowiązań, zaciągniecie długu w banku może przynieść skutek odwrotny do zamierzonego, a co za tym idzie jeszcze bardziej zaszkodzić firmie. Stąd zaleca się dużą ostrożność w tego typu decyzjach;
4. permittering - jest to szczególna forma pomocy, dostępna w określonych przypadkach. Wsparcie polega na przejęciu przez NAV niektórych zobowiązań pracodawcy. Norweski Urząd Pracy i Opieki Społecznej, w konkretnych sytuacjach, podejmuje się wypłaty wynagrodzenia maksymalnie przez 49 tygodni. W praktyce wygląda to tak, że po 30 tygodniach zwolnienia pracodawcy z tego obowiązku, przez 5 następnych dni pensje znów wypłaca właściciel firmy. Po tym czasie NAV może pokrywać te wydatki przez kolejne 19 tygodni. Z permitteringu można skorzystać gdy:
   • dochód brutto pracownika wynosi przynajmniej 1,5 G za poprzedni rok kalendarzowy bądź 3 G za 3 ostanie lata kalendarzowe (stawka G jest kwotą bazową ustalaną każdego roku);
   • pracownik ma zostać zwolniony z minimum 50% bazowych godzin pracy;
   • pracownik musi być wpisany do rejestru osób bezrobotnych w NAV;
   • pracownik powinien przedłożyć w urzędzie pismo od pracodawcy, kierujące na permittering.
   Jednocześnie warto dodać, że osoby zatrudnione w systemie pracy na telefon mają prawo do zasiłku chorobowego oraz dla bezrobotnych - dagpenger - w okresach przestojów, kiedy nie mają zleceń. NAV traktuje ich w tym wypadku tak samo jak pracowników, których zatrudnienie ma charakter stały.

Sytuacje kryzysowe w firmie są trudne zarówno dla przedsiębiorcy, jaki i dla pracowników. Dlatego, by temu zapobiec, warto na co dzień dbać o dobre funkcjonowanie firmy, np. inwestując we właściwie dobraną strategię marketingową, poszerzając bazy klientów i dbając o dobre relacje z partnerami biznesowymi. Nie każdy przedsiębiorca zatrudnia pracowników, a Ci którzy się na to decydują są prawnie zobowiązani do ponoszenia wiążących się z tym kosztów. Przejście od etapu założenia działalności do bycia pracodawcą wymaga znajomości pewnych procedur i zasad. Nad ich przestrzeganiem pieczę sprawuje wiele organów administracyjnych. Warto je znać, by wiedzieć, czy to dobry moment w rozwoju naszej firmy na kolejny krok.

Oprócz znalezienia odpowiedniego kandydata na wolny etat w firmie, należy przejść przez szereg formalności nim zatrudnienie stanie się w pełni zgodne z prawem. Przedsiębiorca, który chce zatrudnić pracownika powinien:

1. dokonać wpisu do Aa-registeret - w tym celu należy pobrać druk Samordnet registermelding del 1 (BR-1010B). W pkt. 3.3 zaznaczyć JA i wysłać do BRØNNØYSUNDERGISTRENE;
2. otworzyć konto bankowe - Skatterekkskonto - wpłaty na rachunek przeznaczone są na zaliczki podatku dochodowego pracownika;
3. podpisać z pracownikiem odpowiednią umowę - powinna być w dwóch identycznych egzemplarzach (może zostać sporządzona w dwóch językach). Wysokość stawki minimalnej wyznaczana jest corocznie przez urząd, stąd na umowie nie może ona być poniżej określonej wartości;
4. zgłosić pracownika do NAV-u - zgłoszenia dokonuje się po podpisaniu umowy, najpóźniej do piątku następnego tygodnia. W celu rejestracji należy pobrać formularz A-melding;
5. opłacać obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne - OTP - Obligatorisk tjenestepensjon - składka wynosi 2% wynagrodzenia pracownika, lecz nie potrąca się jej z pensji, ponieważ ciężar ten spoczywa na pracodawcy. Obowiązek składkowy dotyczy każdego pracownika zatrudnionego przynajmniej na ¾ etatu.

Po przejściu całej ścieżki formalnej, pracownik jest u nas zatrudniony legalnie. Jednak to nie koniec wydatków, jakie ponosi w związku z tym pracodawca. Koszty utrzymania personelu standardowo kategoryzuje się na stałe oraz zmienne. Do kosztów zmiennych, których łączna wysokość wynosi 26,3% od wynagrodzenia, zaliczamy:

• opłatę z tytułu zatrudnienia - 14,1% od wynagrodzenia brutto - opłaty podatku od zatrudnienia reguluje się w: marcu, maju, lipcu, wrześniu, listopadzie oraz styczniu - należność przekazuje się w nieprzekraczalnym terminie do 15 dnia każdego z wymienionych miesięcy;
• ubezpieczenie emerytalne - 2% od wynagrodzenia brutto;
• feriepenger - wysokość stawki podyktowana jest wysokością zarobków pracownika z poprzedniego roku (podstawy plus ewentualnych prowizji, zasiłku chorobowego i opiekuńczego). Jednak nie może być ona niższa niż 10,2% od wynagrodzenia brutto za pracowników do 60. roku życia oraz 12,5% za pracowników powyżej 60. roku życia. Prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego przysługuje każdemu pracownikowi norweskiej firmy, a jego gwarancję stanowi ustawa urlopowa. Ze świadczenia mogą również skorzystać pracownicy na zasiłkach. Za zasiłek chorobowy przysługuje w 48 pierwszych dni, a za zasiłek rodzicielski w pierwsze 12 lub 15 tygodni.

Koszty zmienne stanowią ok. 5% od podstawy naliczenia, są to m. in.:

• zasiłki chorobowe;
• szkolenia pracowników;
• odzież robocza.

Większość norweskich firm rozlicza się z pracownikami w systemie godzinowym. W przypadku nienormowanego czasu pracy, nalicza się wypłaty na podstawie wykazu przepracowanych godzin, czyli timeliste. Z kolei, gdy obowiązują stałe godziny podstawę rozliczenia stanowi fastlønn - stawka ustalona z pracodawcą, jaką pracownik ma co miesięcznie otrzymywać. Prowadzenie dokumentacji związanej z podejmowanymi przez firmę działaniami gospodarczymi jest możliwe dopiero po zarejestrowaniu przedsiębiorstwa w Brønnøysundregistrene (brreg.no). Po przejściu wszystkich formalności legalizujących działalność, właściciel firmy otrzymuje norweski numer organizacyjny, a także posiada firmowe konto bankowe. Oba te elementy są niezbędne do wydawania faktur.

Dokument wystawiany przez osobę prawną powinien zawierać jasno określone informacje. Wszelkie niedopatrzenia w tym względzie, skutkują brakiem ważności faktury. Dodatkowo przedsiębiorcy wpisani do rejestru VAT, powinni opatrzyć rachunek skrótem MVA. W przypadku, gdy firma nie jest płatnikiem tego podatku może wystawiać faktury VAT 0%.

Poprawnie wystawiony dokument powinien zawierać następujące informacje:

• numer faktury - przy czym niezależnie od upływu czasu, numeracja jest ciągła;
• numer organizacyjny - uzyskany po rejestracji w Brønnøysundregistrene. Oprócz tego na końcu należy dodać skrót MVA, jeśli firma jest płatnikiem VAT;
• data wystawienia faktury;
• data płatności faktury;
• dane sprzedawcy;
• dane nabywcy;
• opis towaru lub usługi;
• cena - w przypadku płatników VAT należy wpisać wartość netto oraz podać stawkę VAT;
• numer konta bankowego - przedsiębiorstwa obracające gotówką zobligowane są do prowadzenia kasy i sporządzania raportów;
• informacje dodatkowe - jak np. nr. klienta.

Przedsiębiorcy mogą wystawiać faktury elektroniczne samodzielnie za pomocą dedykowanych programów takich jak np. Faktura Solid.

W biznesie niejednokrotnie zdarzają się sytuacje, gdy kontrahent nie wywiązuje się z jakichś przyczyn z płatności. Wówczas norweski przedsiębiorca może albo czekać aż klient uiści należność, albo domagać się tego drogą urzędową. Inną opcją jest z kolei zgłoszenie się po pomoc do forlkisrådet, czyli norweskiej rady polubowno-arbitrażowej. Instytucja ta bada wszystkie zawiadomienia o zaleganiu z opłatą za towary i usługi. Wierzyciel powinien zgłosić sprawę w gminie, w której dłużnik mieszka bądź prowadzi działalność. Oprócz tego ma on również możliwość wysłania dłużnikowi upomnienia, czyli purring. Skutkuje to doliczeniem odsetek do zadłużenia opłaty za nieuregulowanie zobowiązań, czyli purregebyr, którą reguluje inkassoforskriften. Zanim zaczniemy dochodzić swoich praw w sądzie, konieczne jest wysłanie do zalegającego ze spłatą kontrahenta inkassovarsel. Upomnienia są niezbędne i muszą określać dokładny termin spłaty zadłużenia, jak również całkowitą kwotę wierzytelności. Wysłane wezwania do zapłaty stanową podstawę wejścia na ścieżkę sądową lub przekazania sprawy firmie windykacyjnej. Organem odpowiedzialnym za przyznawanie świadczeń socjalnych w Norwegii jest NAV, czyli Urząd Pracy i Opieki Społecznej, odpowiednik polskiego ZUS-u. Przedsiębiorcom prowadzącym biznes w Norwegii, przysługuje więc pomoc. Jednak wsparcie to opiera się na pewnych zasadach, które warto znać, jeżeli chcemy z nich skorzystać.

Jedną z podstawowych a zarazem najciekawszych rzeczy jest to, że właściciel norweskiej firmy może zatrudnić się we własnym przedsiębiorstwie - taka możliwość istniej tylko w przypadku spółki w Norwegii - uzyskując jednocześnie status pracownika. Zabieg ten powoduje, że nabywamy wszystkie prawa pracownicze takie jak: pensja, urlop wypoczynkowy oraz odszkodowanie za wypadek przy pracy. Jednak, gdy osoba posiadająca działalność gospodarczą korzysta ze zwolnienia lekarskiego, nie może osiągać zysków w określonym czasie, zaś koszty prowadzenia firmy mogą dotyczyć jedynie kosztów, które są generowane niezależnie od tego, czy firma działa, czy też chwilowo zawiesza swoje funkcjonowanie, a więc są to wydatki typu czynsz bądź abonament za telefon służbowy. Tymczasem w przypadku, gdy jest to zwolnienie 50%, przedsiębiorstwo ma prawo do uzyskiwania przychodów, lecz tylko w zakresie prac, do których to zwolnienie się nie odnosi, czyli np. prac biurowych. Wysokość przyznanego świadczenia zależna jest od stawki dochodu podstawowego z roku poprzedzającego rok aktualny. Urząd wypłaca należność od 17 dnia zwolnienia. Aczkolwiek dostępna jest także opcja wykupu dodatkowego ubezpieczenia.

[infografika: dodatkowe ubezpieczenie dla właścicieli biznesu w Norwegii]

NAV przygotował w tym zakresie 3 możliwości:

• zwiększenie świadczenia do wysokości 65% średniego dochodu;
• świadczenie wypłacane od 17 dnia choroby w wysokości 100% średniego dochodu;
• świadczenie wypłacane od 1 dnia choroby - w wysokości 100% średniego dochodu.

Więcej informacji na ten temat można uzyskać, kontaktując się bezpośrednio z norweskim urzędem.

W odniesieniu do kobiet, warto zaznaczyć, że zasiłek macierzyński przysługuje w Norwegii kobietom, które przepracowały na terenie tego kraju, w przeciągu ostatnich 10 miesięcy, przynajmniej pół roku, a ich dochód wynosił co najmniej połowę kwoty ustalonej przez NAV - grunnbrløp - co oznacza, że od pensji były odprowadzane składki emerytalne. Matki prowadzące biznes w Norwegii mają prawo do zasiłku na tych samych zasadach, co pracownicy etatowi.

Kolejnym świadczeniem przyznawanym przez NAV jest emerytura i są do niej uprawnione osoby, które ukończyły 67 lat. Norweskie prawodawstwo pozwala na równoczesne pobieranie tego świadczenia i pracę zarobkową, przy czym wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia nie ma znaczenia.

[Norweski biznes - norweska emerytura. Co warto wiedzieć?]

Stawka emerytalna naliczana jest od:

• ilości przepracowanych lat;
• posiadanych oszczędności;
• okresu zamieszkania na terenie Norwegii.

Całość emerytury składać się może z poszczególnych elementów:

• emerytury z folketrygden, czyli systemu ubezpieczeń społecznych;
• emerytury od pracodawcy;
• opcjonalnych oszczędności emerytalnych, które są dobrowolne.

Emerytura pochodząca z systemu ubezpieczeń społecznych jest obligatoryjna, a więc gwarantuje norweskim pracownikom oraz właścicielom firm prawo do tych świadczeń. Ponadto osoby zatrudnione na etatach często objęte są obowiązkowymi programami emerytalnymi w pracy. Z kolei pracodawcy mają możliwość podpisać umowę z AFP, czyli avtalefestet pensjon, co daje pracownikom prawo do dodatkowej emerytury.

Warto dodać, że w przypadku, gdy osoba, będąca świadczeniobiorcą, przebywa po za granicami Norwegii dłużej niż rok lub była nieobecna w przeciągu co najmniej 2 lat pod rząd przez ponad pół roku, przestaje być członkiem systemu ubezpieczeń społecznych - folketrygden - a co za tym idzie traci prawo do emerytury z tego źródła. Ażeby wyjechać poza Norwegię i nie utracić prawa do emerytury, pobyt w innym kraju nie może trwać dłużej niż rok, a na terenie samej Norwegii osoba taka powinna być przynajmniej przez 6 miesięcy w każdym roku kalendarzowym. Właściciele norweskich firm, których roczne obroty w firmie przekroczą 50 tys. NOK mają obowiązek wpisać działalność do Rejestru Płatników VAT, czyli Merverdiavgiftsregisteret. Do obrotów przedsiębiorstwa zaliczany jest każdy etap transakcji. Stawki podatku są niejednorodne i zależą od rodzaju usług lub towarów, których dystrybucją zajmuje się firma. Jak się zarejestrować i kiedy należy rozliczyć się z VAT-u?

VAT w Norwegii naliczany jest od ceny sprzedaży. W przypadku importu podstawę opodatkowania stanowi statystyczna wartość danego towaru. Norweski VAT podzielony jest na trzy stawki:

• podstawową - 25%;
• zredukowaną - 15% - obejmuje artykuły spożywcze i napoje;
• niską - 12% - dotyczy telewizji, radia oraz kina.

Rejestracji firmy jako płatnika VAT można dokonać drogą elektroniczną lub stacjonarną. W pierwszym przypadku wystarczy wypełnić i wysłać wniosek za pomocą portalu altinn.no. Druga opcja wymaga pobrania papierowej wersji formularza BR-1080 i złożenia w najbliższym urzędzie podatkowym, czyli skattekontoret lub Enhetsregisteret.

Podmioty prawne, figurujące w oficjalnej ewidencji płatników VAT, mają obowiązek umieszczać na wystawianych fakturach skrót MVA, który wskazuje, że do każdego towaru lub usługi doliczona jest odpowiednia stawka VAT-u.

Rozliczenie z podatku VAT następuje w formie deklaracji podatkowej, składanej przez stronę altinn.no. Załączone dokumenty powinny jednoznacznie wskazywać, jakie koszty i przychody miała firma. Przedsiębiorcy rozliczają się z podatku co dwa miesiące: w kwietniu, czerwcu, październiku, grudniu oraz lutym do 10 dnia miesiąca oraz 31sierpnia. Raport powinien zawierać informacje na temat:

• wyciągów z konta za dany okres czasu - kontoutskrifter;
• sprzedaży, co poświadcza się fakturami przychodowymi;
• kosztów w oparciu o otrzymane faktury i paragony;
• a także inne dokumenty, jak np. karta pojazdu bądź umowa najmu lokalu.

Właściciele norweskich firm zobligowani są do odprowadzania podatku dochodowego. Od stycznia 2019 roku wynosi on 22% od podstawy opodatkowania. Wszyscy rezydenci podatkowi podpadają pod jeden z ustalanych rok rocznie progów podatkowych, które zmieniają się w zależności od dochodu. Właścicieli firm jednoosobowych oraz spółek AS obowiązują nieco inne reguły rozliczenia niż pozostałych przedsiębiorców.

Podatek dochodowy w Norwegii rozlicza się w formie zaliczek, których wysokość urząd wyznacza z początkiem roku podatkowego na podstawie szacunkowych zysków firmy. Termin płatności uwarunkowany jest rodzajem działalności. Równocześnie norweski przedsiębiorca ma prawo dokonać samodzielnych kalkulacji przewidywanych dochodów, podając wynik w deklaracji podatkowej nim zrobi to urząd. Podatek za rzeczywisty dochód jest regulowany przy rocznym rozliczeniu. Progi podatkowe w Norwegii są zmienne i w roku 2020 wynosiły odpowiednio:

• I próg +1,9% przy dochodach na poziomie 180 800 NOK;
• II próg +4,2% przy dochodach na poziomie 253 500 NOK;
• III próg +13,2% przy dochodach na poziomie 639 750 NOK;
• IV próg +16,2% przy dochodach na poziomie 999 550 NOK.

Firmy jednoosobowe z początkiem działalności również podlegają konieczności deklaracji przewidywanych dochodów na dany rok. Następnie urząd podatkowy określa wysokość zaliczek, które należy opłacić w czterech ratach do 15 dnia następujących miesięcy: marca, maja, września oraz listopada. Natomiast roczne rozliczenie trwa w ich przypadku do 31 maja. Z kolei właściciele spółek AS, czyli Aksjeselskap, przedpłaty dokonują w dwóch ratach: 15 lutego i 15 kwietnia; zaś ich kwota należna obliczana jest w oparciu o dochody firmy z poprzednich lat. Utworzenie nowej firmy dla wielu jest szansą, by zacząć pracować na własny rachunek. Wiąże się to z dużą odpowiedzialnością oraz obowiązkami, wynikającymi z przepisów prawnych. Jednocześnie własny biznes w Norwegii to szansa na rozwój, który zapewnia krajowa gospodarka. Tylko od nas zależy wówczas struktura przedsiębiorstwa, rodzaj i sposób prowadzenia działalności.

Wybór formy prawnej przedsiębiorstwa powinien być podyktowany przede wszystkim możliwościami oraz realną sytuacją konkretnej osoby. Norweski system gospodarczy oferuje wiele typów działalności, niektóre z nich to np. działalność jednoosobowa, spółka bądź filia firmy zagranicznej. Sam proces zakładania firmy jest dość prosty. Przy załatwianiu spraw urzędowych wystarczy znajomość języka angielskiego, a niekiedy nawet polskiego. Z kolei system podatkowy oraz emerytalny jest skonstruowany jasno i klarownie.

[infografika: biznes w Norwegii - warto?]

Firma jednoosobowa jest warta szczególniejszej uwagi, gdy dopiero rozpoczynamy samodzielną działalność, nie dysponujemy zbyt dużym budżetem, a oszacowanie przyszłych zysków nie jest do końca możliwe. Enkeltpersonforetak - EPF - nie wymaga bowiem ogromnych nakładów finansowych. Koszt zgłoszenia działalności uzależniony jest od ścieżki składania dokumentów, która może przybrać formę elektroniczną bądź stacjonarną. Pierwsza opcja jest tańsza i wynosi jedynie 2 265 NOK, zaś druga 2 832 NOK. Równocześnie warto pamiętać, że według tamtejszego prawodawstwa rozdzielność między majątkiem właściciela a firmy, nie istnieje, co sprawia, że za wszystkie zobowiązania właściciel odpowiada całym swoim dobytkiem.

Osoby, które planując swój biznes wiedzą już na starcie, że będą zatrudniać pracowników i obracać większymi sumami pieniędzy z czystym sumieniem mogą postawić na utworzenie spółki AS. W tym miejscu wspomnieć należy, że przedsiębiorstwa zajmujące się handlem mają obowiązek rejestracji w Foretaksregisteret, gdzie opłata skarbowa mieści się w przedziale między 5 570 NOK a 6 797 NOK. Natomiast jeśli roczny obrót firmy przekroczy, w ciągu 12 miesięcy swojej działalności, próg 50 tys. NOK, konieczny będzie wpis do rejestru płatników VAT. 1. Jak założyć firmę w Norwegii?
Proces ten rozpoczyna się w momencie zgłoszenia działalności. W tym celu należy wejść na stronę brreg.no i wypełnić formularz Smordnet registermelding BE1010. Do wypełnienia podania niezbędne są następujące informacje:

• dane właściciela;
• nazwa przedsiębiorstwa;
• adres firmy;
• rodzaj działalności.

Po przejściu wszystkich formalności, przedsiębiorstwu zostaje przypisany numer organizacyjny. Wówczas właściciel działalności może założyć formowe konto bankowe, wysyłając potwierdzenie rejestracji działalności oraz numer organizacyjny firmy. Na koniec przedsiębiorca zobligowany jest do przedłożenia w norweskim urzędzie skarbowym wstępnych, szacunkowych zysków firmy, które stanowią podstawę do ustalenia wysokości zaliczek na podatek dochodowy.

2. Jak założyć spółkę w Norwegii?
Utworzenie spółki w Norwegii może potrwać nawet do 4 tygodni. Do rejestracji tej formy działalności konieczne są następujące kroki:

• wypełnienie wniosku;
• przygotowanie dokumentacji, m. in. bilansu otwarcia, umowy spółki, protokół z posiedzenia;
• wniesienie kapitału początkowego w kwocie nie mniejszej niż 30 tys. NOK.

3. Jakie warunki powinny spełniać spółki ANS i DA w Norwegii?
Spółka powinna zostać utworzona w Norwegii, a jej główna siedziba powinna znajdować się na terenie tego kraju, jej funkcjonowanie określa akt prawny selskaploven. Jednocześnie wspólnicy zawierają między sobą stosowną umowę - selskapaytale - określającą stopień odpowiedzialności poszczególnych osób za zobowiązania firmy. Stąd w spółce musi być przynajmniej dwóch wspólników. W przypadku spółki DA wniesienie kapitału zakładowego nie jest obligatoryjne. Zarówno przy ANS, jak i DA nie ma regulacji prawnych narzucających wymagania, co do rady nadzorczej. Natomiast rejestracja spółki odbywa działalność w Rejestrze Przedsiębiorstw, czyli Foretaksregisteret. Złożenie wniosku drogą tradycyjną pociąga za sobą opłatę w wysokości 6 797 NOK, zaś ścieżką elektroniczną jedynie 5 570 NOK → brreg.no.

4. Na czym polega różnica pomiędzy spółką ANS a DA?
Odmienność między jednym a drugim typem spółki odnosi się do odpowiedzialności za zobowiązania firmy, która w ANS jest taka sama dla wszystkich udziałowców, a w DA jej zakres dla poszczególnych akcjonariuszy określa się za pomocy umowy - selskapaytale.

5. Jaki jest koszt założenia norweskiej spółki AS?
Utworzenie spółki w formie prawnej AS wymaga wpłacenia kapitału zakładowego w wysokości co najmniej 30 tys. NOK - kapitał może mieć postać środków trwałych. Wpis do Rejestru Przedsiębiorstw - Foretaksregisteret - odbywa się drogą tradycyjną (opłata wynosi wówczas 6 797 NOK) bądź elektroniczną (opłata wynosi wówczas 5 570 NOK). Pozostałe koszty mogą łącznie wynieść nawet do 15 tys. NOK, składają się na nie następujące elementy:

• obsługa księgowa;
• protokół założenia;
• protokół z posiedzenia rady nadzorczej;
• formularze (protokół majątku trwałego oraz wyrobienie D-nummer).

6. Ile trwa założenie firmy w Norwegii?
Czas potrzebny na dopełnienie formalności zwykle mieści się w zakresie od 5 dni do 6 tygodni. Bardzo dużo zależy od sposobu zgłoszenia wniosku oraz rodzaju działalności.

7. Do czego potrzebny jest numer organizacyjny?
Norweski numer organizacyjny uzyskuje się w procesie rejestracji działalności jednoosobowej bądź jednostki prawnej. Jest to swoistego rodzaju norweska odmiana polskiego NIP-u. Wykorzystuje się go przy wszelkiego rodzaju postępowaniach administracyjnych, dlatego konieczne jest umieszczanie numeru organizacyjnego na wystawianych przez firmę fakturach. Stanowi także konieczny element w kontaktach z bankami oraz instytucjami finansowymi, np. gdy chcemy utworzyć firmowe konto bankowe.

8. W jaki sposób można otrzymać norweski numer identyfikacji podatkowej?
Numer identyfikacji podatkowej uzyskuje się w drodze rejestracji przedsiębiorstwa, wypełniając specjalny druk, który następnie przesyła się do Brønnøysundregistrene. Numer ten jest przyznawany jedynie osobom, posiadającym stałe źródło dochodu. Jednocześnie o jego nadanie mogą wnioskować także osoby, które przebywają w Norwegii, ponieważ przyjechały do rodzica bądź współmałżonka pracującego na terenie tego kraju. 9. W jaki sposób można zmienić adres firmy jednoosobowej w Norwegii?
Zmiana adresu firmy wymaga wypełnienia formularza Samordnet registermelding BR1010, który znajduje się na oficjalnej stronie Brønnøysundregistrene. Dokument należy uzupełnić niezbędnymi danymi:

• nazwa i numer organizacyjny - pole 1.1;
• zaznaczyć, że dokonana będzie zmiana - pole 2.2;
• nowy adres siedziby - pole nr 4;
• data i podpis - pole nr 18.

10. Jak można dokonać zmiany nazwy norweskiej firmy?
W celu zmienienia nazwy przedsiębiorstwa pobiera się dokument służący do rejestracji działalności, czyli Samordner registermelding BR1010. W przypadku, gdy firma wpisana jest jedynie w Enhetsregisteret, zmiana danych nie wymaga żadnych opłat. Zgoła inaczej sprawa się ma, gdy firma jednocześnie figuruje w ewidencji Rejestru Przedsiębiorstw - Foretaksregisteret. Wówczas generowane koszty wyniesie 2 832 NOK przy osobistym załatwieniu sprawy w urzędzie, a 2 250 NOK w wersji elektronicznej.

11. Czy adres zameldowania jest niezbędny do założenia firmy w Norwegii?
Zameldowanie nie jest obligatoryjne, wystarczy bowiem, że siedziba firmy jest ulokowana na terenie Norwegii. Staje się ono konieczne dopiero w momencie, kiedy nasz pobyt w tym państwie ma być dłuższy niż pół roku.

12. W jaki sposób można zawiesić działalność norweskiej firmy?
Norweską firmę można zamknąć. Aby to zrobić należy zapłacić zaliczki na podatek dochodowy i pamiętać o zachowaniu terminów składania deklaracji podatkowych - zeznania rocznego czy deklaracji VAT.

13. Co należy zrobić, by móc starać się o przyznanie kredytu na założenie firmy?
Podstawę decyzji stanowi przedłożony wcześniej do wglądu banku:

• biznesplan;
• budżet.

Następnie obliczane jest ryzyko finansowe, które ostatecznie ma wpływ na pozytywną lub negatywną decyzje banku o przyznaniu nam kredytu.

14. Ile można zarobić pracując w Norwegii?
Niektóre branże mają, narzucone odgórnie, stawki minimalne (arbeidstilsynet.no). Aczkolwiek kwestia ta w dużej mierze zależna jest od ustaleń z pracodawcą.

15. Czy pobierając zasiłek dla osób bezrobotnych można założyć firmę w Norwegii?
Osoby bezrobotne mają taką możliwość. W tym celu należy udać się do NAV-u, czyli norweskiego ZUS-u, który po przedstawieniu przez nas biznesplanu, pomoże:

• udzieli profesjonalnego doradztwa;
• wsparcia finansowego na pokrycie kosztów początkowych.

16. Czy firma w Norwegii może prowadzić działalność w różnych dziedzinach?
Tak, lecz zakres, w który prowadzona będzie działalność powinien zawierać się w dziedzinie działalności firmy. Należy wypełnić stosowny formularz.

17. Czy założenie firmy wymaga posiadania stałego numeru personalnego?
Posiadanie numeru personalnego (D-nummer) jest obligatoryjne, choć może być tymczasowy.

18. Czy dokumenty potrzebne do założenia filii firmy zagranicznej powinny zostać przetłumaczone?
Tak. Powinny być one sporządzone w języku norweskim, ewentualnie angielskim.

19. Kto może prowadzić działalność gospodarczą w Norwegii?
Tak. Każdy obywatel UE ma do tego prawo. Formalności i opłaty nie ulegają zmianie, są takie sam jak w przypadku obywateli Norwegii. 1. Czym są koszty prowadzenia działalności gospodarczej w Norwegii?
Są to wszelkiego rodzaju wydatki, poniesione w związku z działaniem przedsiębiorstwa, np. kupno materiałów, maszyn lub urządzeń.

2. Czy za firmowe zakupy można płacić gotówką?
Tak, choć nie mogą one przekraczać 10 tys. NOK w skali roku. Oczywiście należy je uwzględnić w ewidencji księgowej przedsiębiorstwa. Do rejestracji transakcji gotówkowych wymagany jest formularz Dagsoppgjør.

3. Czy można odliczyć koszty związane z użytkowaniem samochodu prywatnego w celach służbowych?
Opcja ta jest dostępna przy działalności jednoosobowej. Należy wówczas prowadzić książkę ewidencji ruchu pojazdu, czyli kjørebok. Pozwala to odliczyć opłaty za bramki, promy czy parkingi.

4. Czy prywatny telefon firmowy z firmowym abonamentem może zostać wliczony w koszty?
Dopuszczalna jest taka sytuacja, lecz na koniec roku trzeba wycofać z kosztów kwotę 4 392 NOK, przy czym jedynie rozmowy służbowe można wrzucić w koszty firmowe - urząd podatkowy udostępnił na swojej oficjalnej stronie internetowej wzór rozliczenia wydatków za rozmowy prywatne.

5. Czy rata za samochód wlicza się w koszty prowadzenia firmy w Norwegii?
Jako koszt działalności zaliczane są wyłącznie odsetki od kredytu czy też amortyzacja pojazdu.

6. Czy raty leasingowe wlicza się w koszty prowadzenia firmy?
Tak.

7. Czy koszty czynszu i prądu w wynajmowanym mieszkaniu można wliczyć w koszty firmy w Norwegii?
Opłaty te są wliczane w koszty firmy, jeśli lokal służy do prowadzenia działalności gospodarczej. W przypadku, gdy do tego celu wykorzystywane są jedynie konkretne pomieszczenia czy też określona powierzchnia, należy odliczyć jedynie te płatności, które są związane z biznesem, np. gdy mieszkanie ma 50 m2, a pokój, w którym mieści się biuro ma 10 m2, to jedynie 20% wydatków za mieszkanie można ująć w kosztach firmy.

8. Jakie opłaty ponosi osoba, która prowadzi w Norwegii własną działalność i jednocześnie jest zatrudniona na umowę?

• podatek od zatrudnienia - zaliczki odprowadza pracodawca;
• zaliczki opłacane z tytułu prowadzenia firmy - odprowadzasz Ty jako właściciel firmy;
• podatek dochodowy w wysokości 22%;
• ubezpieczenie społeczne na poziomie 11,4% od zysku firmy.

1. Jakie są stawki podatkowe, obowiązujące norweskich przedsiębiorców?

• podatek dochodowy od zysku firmy- 22%;
• ubezpieczenie społeczne od zysku firmy- 11,4%;
• MVA, czyli odpowiednik polskiego VAT-u, dotyczy firm, których obroty przekroczyły 50 tys. NOK w skali roku. Stawka, w zależności od rodzaju świadczonych usług lub sprzedawanych towarów, może wynosić 25%, 15% lub 12%;
• podatek od zatrudnienia - Arbeidsgiveravgift - opłacany wyłącznie przez przedsiębiorców, którzy zatrudniają pracowników. Stawka 14,1% - 0% od kwoty wynagrodzenia brutto (w zależności od strefy);
• zaliczki na podatek dochodowy - Forskuddstrekk - stawki zależne są od Skattekort, które pracownik otrzymuje z urzędu. Jeśli pracownik nie dostarczy pracodawcy karty podatkowej, to ten jest zobligowany do potrącenia od kwoty wynagrodzenia brutto zaliczki w wysokości 50%.

2. Jaki formularz należy wypełnić w urzędzie podatkowym, aby urząd naliczył zaliczki na podatek dla niedawno zarejestrowanej firmy w Norwegii?
Z urzędu skarbowego należy pobrać formularz do zamawiania norweskiej karty podatkowej SØKNAD OM ENDRING AV ELLER KRAV OM SKATTEKORT i uzupełnić przewidywaną wysokością dochodu przedsiębiorstwa na dany rok podatkowy.

3. Jak opłaca się podatek dochodowy w Norwegii?
Urząd wylicza wysokość zaliczki na podstawie deklarowanego przez przedsiębiorcę dochodu na dany rok podatkowy. Następnie właściciel firmy ma obowiązek wnosić tę opłatę w terminie wyznaczonym przez urząd, przy czym jest on zależny od rodzaju prowadzonej działalności.

4. Co zrobić z niezapłaconymi zaliczkami na podatek?
Norweskie organy administracyjne wyznaczone do pobierania podatku dochodowego, wysyłają do podatnika wstępne zeznanie roczne opatrzone numerem konta bankowego oraz numerem KID. Warto wspomnieć, że podatek opłacony przed 31 maja nie będzie zawierał odsetek. W przypadku, gdy zaliczki nie były odprowadzane, przedsiębiorca jest zobligowany do spłacenia zaległości na przełomie kwietnia i maja następnego roku.

5. Co zrobić z niedopłatą podatku?
Wysokość niedopłaty powiększonej o ustawowe odsetki oraz termin, do którego należy ją uregulować, norweski urząd podaje w decyzji podatkowej - Skatteoppgjør.

6. W jakim terminie należy złożyć zeznanie podatkowe w Norwegii?
Norwescy podatnicy mają czas na złożenie deklaracji podatkowej do 31 maja.

7. Ile wynoszą stawki podatku dochodowego dla przedsiębiorstw uzyskujących większe dochody?
W Norwegii instytucja, zajmująca się podatkami, ustala inne progi podatkowe na każdy rok, co pozwala na regulację opodatkowania nadwyżek dochodu. Na rok 2021 przewidziane są następujące progi:

• do 184 800 NOK - 22%;
• od 184 800 NOK do 260 100 NOK nadwyżkę należy pomnożyć dodatkowo o 1,7%;
• od 260 100 NOK do 651 250 NOK nadwyżkę należy pomnożyć o 4%;
• od 651 250 NOK do 1 021 550 NOK nadwyżkę należy pomnożyć o 13,2%;
• od 1 021 550 NK nadwyżkę należy pomnożyć o 16,2%.

8. Co to jest Feriepenger?
Feriepenger to norweskie świadczenia urlopowe dla pracowników, które wynosi przynajmniej 10,2% brutto od kwoty wynagrodzenia.

9. Co to jest Arbeidsgiceravgift?
To termin określający obligatoryjną opłatę za zatrudnianie pracowników. Stawka zależna jest od strefy krajowej, dlatego może wahać się w przedziale między 14,1% a 0% od wynagrodzenia brutto pracownika.

10. Co to jest Sykepenger?
Sykepenger, czyli norweski zasiłek chorobowy, który przez pierwsze 16 dni wypłaca pracownikowi pracodawca. Po tym czasie obowiązek ten przejmuje NAV - odpowiednik polskiego ZUS-u. Warto pamiętać, że właściciele firm otrzymują zasiłek chorobowy od NAV dopiero po okresie 17 dni zwolnienia. Norweski urząd daje jednak możliwość wykupienia dodatkowego ubezpieczenia, które uprawnia do pobierania zasiłku już od pierwszego dnia zwolnienia.

11. Czy pracodawca ma obowiązek odprowadzać podatek dochodowy od zatrudnienia?
Każdy norweski pracodawca jest obowiązany odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy - Foskuddstrekk - od wynagrodzenia brutto zatrudnionych w fimire pracowników.

12. Czy pracodawca powinien odprowadzać podatek dochodowy pracownika oraz opłaty ZUS każdego miesiąca?
Zarówno zaliczki, jak i opłaty za ZUS, przedsiębiorca odprowadza raz na dwa miesiące.

13. Jak w przypadku przedsiębiorców wygląda składka emerytalna?
W Norwegii podatnicy mają obowiązek opłacania składki na emeryturę podstawową w wysokości 11,4%.

14. Czy można rozliczyć się z urzędem w ciągu roku?
Pracownicy zagraniczni, którzy na terenie Norwegii przebywają krócej niż 183 dni w ciągu 12 miesięcy lub mniej niż 270 dni w przeciągu 36 miesięcy, posiadają możliwość przedterminowego rozliczenia się z podatku. Wystarczy pobrać i wypełnić formularz RF-1038.

15. Co to jest Innskuddpensjon?
Jest to rodzaj umowy zawieranej między pracodawcą a podwładnym. Pracodawca zobowiązuje się wówczas do odprowadzania od wynagrodzenia określonej sumy na poczet przyszłej emerytury pracownika.

16. Czy w firmie jednoosobowej w Norwegii opłaca się podatek od kwoty przychodów brutto?
Podatek dochodowy liczony jest od kwoty zysku, pomniejszonego o koszty prowadzenia działalności.

17. Czy osoba prowadząca działalność jednoosobową w Norwegii ma prawo do zasiłku chorobowego?
Organem administracji publicznej, zajmującym się tą kwestią jest w Norwegii NAV, czyli system ubezpieczeń społecznych. Wszyscy, którzy są członkami tego systemu mają prawo do świadczeń w przypadku zwolnienia chorobowego. Jednakże właściciele firm otrzymają zapomogę, dopiero po 17 dniach od zwolnienia, przy czym istnieje możliwość wykupienia dodatkowego ubezpieczenia, który daje prawo do pobierania świadczenia od 1 dnia choroby.

18. Czy właściciel biznesu w Norwegii może skorzystać z bezpłatnej opieki medycznej?
Porada medyczna w Norwegii wymaga wniesienia opłaty na rzecz tzw. udziału własnego - egenandel. Opłata tak nie podlega refundacji, a stawka zależna jest od pory dnia, miejsca oraz rodzaju wizyty.

19. Czy właściciel biznesu w Norwegii jest ubezpieczony?
Każdy mieszkaniec Norwegii należy do systemu ubezpieczeń społecznych. Wszyscy leganie zatrudnieni pracownicy, jak również przedsiębiorcy prowadzący własny biznes na terenie tego państwa są członkami Folketrygden. NAV wypłaca przedsiębiorcom świadczenie po 17 dniach zwolnienia, choć dostępna jest również opcja wykupienia dodatkowego ubezpieczenia, dzięki któremu nabywa się prawo do uzyskiwania zasiłku od pierwszego dani choroby. Wystarczy podpisać umowę ubezpieczeniową z NAV lub innym ubezpieczycielem oraz opłacić dodatkowe składki:

• 11,4% + 1,9%, by uzyskać świadczenie na poziomie 65% dochodu o pierwszego dnia zwolnienia;
• 11,4% + 2,6% gwarantuje świadczenie w wysokości 100% dochodu od 17 dnia zwolnienia;
• 11,4% + 9,5% daje świadczenie ze stawką 100% dochodu od pierwszego dnia zwolnienia.

20. Czy norweskie ubezpieczenie jest ważne w Polsce?
W Polsce uznawane są norweskie ubezpieczenia. Wystarczy przedstawić stosowny dokument potwierdzający przynależność do norweskiego systemu ubezpieczeń społecznych:

• EKUZ - Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego;
• formularz E-106 - dokument potwierdza posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego w Norwegii i rozciągnięcia go na Polskę. Objęci są tym prawem także członkowie rodziny ubezpieczonego;
• formularz E-109 - złożenie niniejszego wniosku pozwala rozciągnąć ubezpieczenie zdrowotne z Norwegii na członków rodziny przedsiębiorcy, którzy mieszkają w Polsce.

21. Co to jest Giro?
Giro to norweska opłata dla firm z branży budowlanej. Wysokość stawki podyktowana jest ilością pracowników, jej najmniejsza kwota przy braku pracowników to 250 NOK. Podstawę naliczenia giro stanowi 0,03% kwoty wynagrodzenia brutto z poprzedniego roku.

22. Kto może skorzystać z urlopu macierzyńskiego w Norwegii?
Uprawnienia do tego świadczenia nabywają kobiety, które w Norwegii przepracowały przynajmniej 6 miesięcy w okresie 10 miesięcy przed przejściem na urlop, a osiągany dochód był na wymaganym przez urząd poziomie. 1. Kto w Norwegii musi płacić VAT?
Wpisu do rejestru VAT mają obowiązek dokonać przedsiębiorcy, których firmowe obroty w ciągu 12 miesięcy przekroczyły 50 tys. NOK. W przypadku filii firm zagranicznych możliwa jest nominacja norweskiego reprezentanta, który będzie odpowiedzialny za dopełnienie wszystkich formalności związanych z tą kwestią.

2. Do kiedy należy rozliczyć deklarację podatkową VAT?
Organy administracyjne dają na to czas do 10 marca następnego roku rozliczeniowego.